Datgelu hanesion cudd Ffordd y Sidan
Golwg o garafanau camelod yn cludo sidan, sbeisys a thrysorau eraill wrth iddyn nhw nadreddu trwy dirweddau enfawr, wedi’u gwynnu gan yr haul, yw’r darlun o Ffordd y Sidan sy’n dod i feddwl y rhan fwyaf o bobl ers amser maith. Yn aml mae’r delweddau rhamantaidd hyn yn cyd-fynd â llinellau troellog ar fapiau sy’n ymestyn o Tsieina i Fôr y Canoldir, ac yn procio straeon am Marco Polo, grym imperialaidd, ac ymerodraethau pell wedi’u cloi mewn masnach a diplomyddiaeth.
Ferdinand von Richthofen (sef peilot drwg-enwog y Rhyfel Byd Cyntaf maes o law), a deithiodd i Tsieina ac Asia Fewnol yn ystod ail hanner y bedwaredd ganrif ar bymtheg, biau’r clod am y term “Ffordd y Sidan” (Բٰß&Բ;ar ei ffurf Almaeneg). Mae naratifau’r cyfnod trefedigaethol hwnnw a’i ffocws ymerodraethol hefyd wedi bod yn rhyfeddol o barhaus, er gwaethaf beirniadaeth ysgolheigaidd fwy diweddar.
Ond wrth i ymchwil ddyfnhau a safbwyntiau hanesyddol ehangu, mae’r naratifau hyn, sydd wedi’u llunio i raddau helaeth gan ysgolheictod trefedigaethol Ewropeaidd y 19eg ganrif, yn cael eu hailwerthuso’n fwyfwy.
Wrth wraidd yr ail-ddychmygu hwn mae Dr Matthew Cobb, Darlithydd yn y Clasuron ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant (PCYDDS). Yn ymgynghorydd ar y prosiect arloesol Like Islands in a Sea of Sand: Understanding the Silk Roads of late antiquity as a layered networkmodel (SilkRoMo), mae Dr Cobb yn helpu i symud ffocws oddi wrth y pwerau imperialaidd mawr i’r llu o weithredwyr llai, ond hollbwysig, a gynhaliodd y rhwydweithiau hynafol hyn.
Yn hytrach nag ystyried Ffordd y Sidan yn un daith linol, mae SilkRoMo yn ymchwilio i natur gwe pry cop y cysylltiadau ar draws Ewrasia tua diwedd cyfnod yr henfyd. Rhoddir sylw arbennig i bolisïau llai adnabyddus, yn enwedig y rhai ym Masn Tarim, y mae eu lleoliadau strategol a’u cyfraniad ar lefel leol yn herio’r stori ymerodrol gonfensiynol.
Mae i’r lens newydd hon oblygiadau cyffrous nid yn unig i waith ymchwil, ond hefyd i fyfyrwyr a dysgwyr gydol oes sy’n chwilfrydig am sut lluniodd rhwydweithiau byd-eang yr hen fyd.
“Mae cyfoeth yn y cysylltiadau hyn sydd wedi’u hesgeuluso,” meddai Dr Cobb. “Mae deall y rhyngweithio rhwng ffiniau imperialaidd a chymunedau gwerddon annibynnol yn datgelu hanes llawer mwy deinamig a chynnil.”
“Doedd y cymunedau llai hyn ddim yn wylwyr goddefol,” ychwanega. “Roedden nhw’n gyfranogwyr gweithredol o ran llunio masnach, diplomyddiaeth a chyfnewid diwylliannol ar draws y cyfandir.”
Noda Dr Cobb hefyd bwysigrwydd ailasesu fframweithiau hanesyddol: “Trwy gwestiynu rhagdybiaethau sy’n bodoli ers tro, fe gawn ni ddealltwriaeth fwy cynhwysol a chywir o’r hen fyd sy’n adlewyrchu amrywiaeth y lleisiau a’r profiadau dan sylw.”
Ehangu’r Map: Prosiectau Newydd a Chydweithrediadau Rhyngwladol
Mewn cydweithrediad ag arweinydd prosiect SilkRoMo, Dr Tomas Larsen Høisæter (Prifysgol Gwyddorau Cymhwysol Gorllewin Norwy), mae Dr Cobb yn datblygu prosiect newydd sy’n archwilio rhwydweithiau rhwng gorllewin Cefnfor India, Dyffryn Indus, a Chanolbarth a Mewndir Asia. Mae’r echel Gogledd-De hon yn herio ffrâm traddodiadol Dwyrain-Gorllewin Ffyrdd y Sidan ac yn tynnu sylw at sut roedd rhanbarthau megis is-gyfandir India yn chwarae rôl ganolog, yn hytrach nag ymylol, mewn cyfnewid Ewrasiaidd.
I gefnogi’r gwaith hwn, derbyniodd Dr Cobb grant symudedd rhyngwladol Taith i ymweld â Bergen ym mis Mehefin 2024, gan osod y sylfaen ar gyfer cais ymchwil Curiosity UKRI. Ym mis Mai, cymerodd ran hefyd yng ngweithdy SilkRoMo Understanding Connections and Mobility in the Ancient and Medieval World ym Mhrifysgol Kyoto, gan atgyfnerthu’r cysylltiadau academaidd byd-eang sy’n sail i’r ymchwil hon.
Bydd y bennod nesaf yn y cydweithrediad rhyngwladol hwn yn digwydd ar dir cartref, a PCYDDS ar fin cynnal cynhadledd fawr ym mis Hydref o’r enw Going Beyond Empires: Oasis Polities, Imperial Frontiers, and Trade across Ancient Eurasia. Bydd y digwyddiad yn casglu ysgolheigion blaenllaw i bori ymhellach cymhlethdodau cysylltedd ar draws yr hen fyd.
Bydoedd Hynafol, Perthnasedd Cyfoes Mae’r mentrau ymchwil hyn yn fwy nag academaidd - maen nhw’n atseinio’n ddwfn ag ethos addysgu PCYDDS, yn enwedig yn ei raglenni Hanes Hynafol a Gwareiddiadau Hynafol. Mae modylau megis Rome and the Indian Ocean: The Classical World in a Global Context a gynigir ar lefel YMA yn adlewyrchu’r persbectif hanesyddol byd-eang sy’n cael ei hyrwyddo bellach gan SilkRoMo a phrosiectau cysylltiedig.
Mae’r modylau hyn yn annog myfyrwyr i feddwl y tu hwnt i ffiniau naratifau traddodiadol ac ystyried yr amrywiaeth, symudedd a dylanwad y naill ar y llall a ddiffiniai’r byd hynafol.
“Mae dod ag ymchwil arloesol i’r ystafell ddosbarth yn ganolog i’r ffordd rydyn ni’n addysgu,” meddai Dr Cobb. “Mae myfyrwyr yn elwa o weld sut mae hanes yn cael ei ail-ddehongli’n gyson trwy dystiolaeth newydd a safbwyntiau ffres.”
Yn y modd hwn, nid stori ymerawdwyr a masnachwyr yn unig yw Llwybrau’r Sidan, mae hefyd yn hanes pobl gyffredin, cymunedau anghysbell, a theyrnasoedd anghofiedig a helpodd i lunio ein treftadaeth fyd-eang gyffredin.
Am ddysgu rhagor am Hanes yr Henfyd a Gwareiddiadau’r Henfyd yn PCYDDS?
Dysgwch ba gyrsiau sydd ar gael drwy glicio ar y ddolen ganlynol:
Gwybodaeth Bellach
Arwel Lloyd
Prif Swyddog Cyfathrebu a Chysylltiadau Cyhoeddus
Cyfathrebu Corfforaethol a Chysylltiadau Cyhoeddus
E-bost: arwel.lloyd@pcydds.ac.uk
ô:&Բ;07384&Բ;467076